Naalddruk instellen, hoe doe je dat?
In het gehele proces van platenspelen is een belangrijke rol weggelegd voor het element met daaraan de naald. Uiteindelijk is het de naald die de muziek uit de groeven van het ronddraaiende vinyl haalt. Van groot belang op de muziekkwaliteit is de naalddruk. De naalddruk betekent dat de LP onder een bepaalde kracht wordt afgetast. Hoe nauwkeuriger de naalddruk, hoe beter de geluidskwaliteit. Groot voordeel is dat de naalddruk bij de meeste platenspelers handmatig afgesteld kan worden*. En dat betekent dat iedere vinylliefhebber de muziekkwaliteit voor een groot deel in eigen hand heeft.
De werking van de naalddruk
De naalddruk, ook wel naaldkracht genoemd, wordt bepaald door het contragewicht aan het einde van de toonarm. Aan de achterzijde van de arm hangt het contragewicht, terwijl aan de voorzijde het element met daaraan de naald is bevestigd. Het contragewicht bepaalt de druk waarmee de naald zich door de groeven van het vinyl begeeft. Door aan het contragewicht te draaien, schuift het gewicht naar voren of naar achteren. De werking is even simpel als logisch: hoe dichter het gewicht bij het element en de naald komt, hoe meer de naalddruk toeneemt. Anderzijds: hoe verder het contragewicht naar achteren draait, hoe minder de naalddruk wordt.
Hangt de toonarm te ver voorovergebogen (het contragewicht is dan te ver naar voren gedraaid), dan is de naalddruk te hoog. Een te hoge naaldkracht is niet wenselijk: de naald drukt dan eigenlijk te hard op het vinyl, waardoor de informatie uit de groeven niet optimaal wordt uitgelezen. Bovendien is er kans op schade aan de LP. Hangt de toonarm te ver naar achteren gebogen, dan is het contragewicht logischerwijs te ver naar achteren gedraaid. Dan loopt u de kans dat bepaalde muziekdelen worden overgeslagen (skipping).
Handelingen die niet vergeten mogen worden
Het afstellen van de naalddruk is handwerk. Geduld daarbij is een schone zaak. Voorzichtigheid overigens ook, aangezien de elementen van een platenspeler vrij fragiel zijn. De eerste handeling is om de armlift (een hendeltje aan de zijkant van de platenspeler) naar beneden te drukken, zodat de toonarm komt te ‘zweven’ boven het plateau. Verder is het belangrijk om de plastic beschermhoes van het element te verwijderen. Als de beschermhoes, die ook verwijderd wordt bij het draaien van een plaat, blijft hangen tijdens het afstellen van de naalddruk, dan wordt de naalddruk niet nauwkeurig genoeg afgesteld. De beschermhoes is dan een extra gewicht dat niet overeenkomt met de naalddruk tijdens het spelen van een LP (dus zonder omhulsel). Kortom: verwijderen dus!
Onmisbare ‘antiskating’
Dan is het zaak om de ‘antiskating’ op 0 te zetten. In Nederland wordt overigens de term dwarsdrukcompensatie voor ‘antiskating’ gevoerd. ‘Antiskating’ zorgt voor zijwaartse druk en is onmisbaar om de naald precies door het midden van de groef te bewegen. Zonder ‘antiskating’ kromt de naald en bestaat er de kans dat de toonarm door de draaiing van het plateau en buitenwaartse kracht naar buiten schuift. De dwarsdrukcompensatie is op de meeste platenspelers te herkennen als een klein knopje met daarbij de term ‘antiskating’. Ook zijn er platenspelers waarbij de zijwaartse druk handmatig ingesteld moet worden middels een vinyldraadje en gewichtje.
Het instellen kan beginnen
Om te beginnen is het zaak om de arm op te pakken en te laten zweven boven het plateau. Dan is het zaak om het contragewicht te draaien, net zolang tot de toonarm perfect evenwijdig aan het plateau hangt. Het afstellen van het contragewicht is een kwestie van gevoel en handwerk; met het blote oog kunt u bijna perfect bepalen wanneer de toonarm perfect horizontaal (waterpas) zweeft.
Vervolgens moet u de schaalverdeler (de ring voor het contragewicht) naar ‘0’ draaien – belangrijk is dat het contragewicht niet meedraait! Laatste stap bij het afstellen van de naalddruk is het instellen van het juiste gewicht. Het gewicht, dat meestal schommelt tussen 1 en 3 gram, wordt bepaald door de fabrikant van de element en is te achterhalen in de handleiding. Het juiste gewicht stelt u in door contragewicht én schaalverdeler tegelijk te draaien naar het juiste getal.
Nu bent u nog één handeling verwijderd van de perfecte naalddruk. Laatste stap is het instellen van de ‘antiskating’ op dezelfde waarde als de naalddruk. Voorbeeld: als de naaldkracht 1,75 gram is, dan stelt u de ‘antiskating’ ook in op 1,75 gram.
* Bij sommige platenspelers is het niet mogelijk om de naalddruk in te stellen. Dat gaat om modellen zonder contragewicht, zoals bijvoorbeeld de Marantz TT5005 en de Denon DP-29F.
